Deze week kopte het FD een artikel met de titel: ‘Accountants kunnen niet alles controleren’. Over de OOB status voor woningcorporaties met een tekort aan accountants tot gevolg.

Op LinkedIn poste ik een reactie met als strekking dat het onrechtvaardig voelt om meer regelgeving en extra toezicht op de sector los te laten terwijl er eigenlijk niets op het gedrag meer is aan te merken. Meer dan 25.000 mensen zagen de post, 40 mensen leverden commentaar en 320 mensen vonden het interessant. Mijn conclusie: Het onderwerp leeft in de sector.

Afgelopen zaterdag kreeg ik in hetzelfde FD bijval van jurist Eelkje van de Kuilen van AKD die er een opiniestuk over schreef.

Waarom vind ik de toename van extra regelgeving en controles en slechte ontwikkeling? Het gaat mij niet alleen om het geld. Op de huuromzet van een corporatie vallen de kosten van toezicht weg achter de komma in de winst en verliesrekening. Dit werd ook op LinkedIn aangevoerd als argument in de reacties.

Wat mij wel uit m’n slaap houdt is de negatieve invloed van te veel regelgeving en toezicht op het gedrag van bestuurders, managers en medewerkers. Dit heeft een veel grotere impact. Door te veel focus op regels en toezicht vernietigen we maatschappelijke waarde. Een paar voorbeelden.

• Passend Toewijzen: De norm: 95% huurhuizen toewijzen met een huur tot de aftoppingsgrens aan woningzoekenden met huurtoeslag. Het accountantsprotocol biedt geen tolerantie op deze norm. Dus elk dossier moet volledig en juist zijn.
  •  Dit betekent in de praktijk veel gedoe met zorginstellingen die kwetsbare ouderen huisvesten waarbij primair wordt toegewezen op nut en noodzaak, niet op rechtmatigheid. Dan komt het voor dat de relatiebeheerder van de zorg meer oog heeft voor de cliënt dan voor het systeem. Gevolg: Een opmerking in de managementletter van de accountant en een stevige brief van de AW er achteraan met dreigende taal. Uiteindelijk gevolg kan zijn dat de corporatie duurder geld moet lenen voor z’n investeringen omdat die ene zorgmedewerker haar of zijn menselijke kant liet zien.
  • Een stevige norm heeft tot gevolg dat corporaties nog strengere interne normen hanteren om voor de zekerheid altijd maar binnen de bandbreedte van de toezichthouders te blijven. Hierdoor worden minder mensen dan mogelijk aan een passend huis geholpen. Gevolg: Langere wachttijden en oplopende zorgvraag. Zeker, de corporatie moet z’n processen op orde hebben maar vanwege de sancties worden er geen risico’s genomen. Better safe then sorry.
• Als corporaties zoeken we de ruimte in de nieuwe woningwet. De woningwet is op zich een goede wet maar ademt nog te veel ‘terug in het hok en wees braaf corporaties’. Niet raar na de misstanden en de parlementaire enquête maar zoals altijd slaat de balans te veel uit naar behoudzucht in plaats van maatschappelijke impact. Voorbeeld?
  • We namen ons, samen met onze stakeholders, voor om geen mensen met huurschulden meer op straat te zetten. Door samen te werken met organisaties op het gebied van preventie en met maatschappelijk werk proberen we oorzaken weg te nemen en mensen duurzaam op tijd te laten betalen. Tijdens de sessies als voorbereiding op onze aanpak werd meerdere malen gevraagd of dit allemaal wel mocht van de nieuwe wet. Veel medewerkers vonden het spannend wat we deden terwijl we alleen het incassobeleid een menselijker gezicht hebben gegeven, mensen echt vooruit helpen en de maatschappij voor veel kosten behoeden. (zie ook eerdere blogs over dit thema 1 & 2) Jammer dat het ondernemerschap uit de sector dreigt te verdwijnen als gevolg van teveel regels en toezicht.
  • We huisvesten mensen met weinig geld. Slechts 1 op de 3 huurders heeft een inkomen uit werk. Duurzaamheid en betaalbaarheid zijn daarom de belangrijkste thema’s in ons ondernemingsplan. Onze huizen hebben begin 2019 gemiddeld label B (energie-index 1,3). Ongeveer 5.000 huizen zijn inmiddels voorzien van zonnepanelen. We willen de overige 5.000 huurders van huizen waarvan het dak niet geschikt is voor het leggen van zonnepanelen ook laten meeprofiteren van de voordelen van zonnestroom. Goed voor de portemonnee, goed voor het klimaat! Instellingen en bedrijven in de buurt van onze huizen hebben inmiddels hun dak aan ons aangeboden om hier panelen te plaatsen. Vooralsnog lijkt het lastig om dit te realiseren afgaand op een bericht van collega corporatie Groninger Huis.
• Impact van te veel regels en toezicht op de bedrijfslasten.
  • Als corporaties worden we terecht uitgedaagd om de kosten van de eigen organisatie laag te houden. Jaarlijks worden we op dit punt vergeleken in de Aedes benchmark. Sinds de invoering van de woningwet zijn steeds meer medewerkers druk met het tevreden houden van toezichthouders. In dezelfde periode namen de bedrijfslasten af. Dit betekent naar mijn mening dat er, naast optimalisaties, een verschuiving van aandacht ontstaat van leefwereld naar systeemwereld. Dit is een slechte ontwikkeling want in de afgelopen jaren nam bijvoorbeeld de leefbaarheid in wijken met veel sociale huur af. We hebben dus meer mensen in de wijken nodig en minder mensen die de toezichthouders tevreden houden. Dit gaat knellen binnen de bedrijfslastendiscussie. Persoonlijk zou ik mijn mensen die in de systeemwereld werken liever inzetten op het verbeteren van de beheersing van processen en risico’s plus het zo optimaal mogelijk inzetten van de financiële ruimte die we hebben. Dan kunnen we meer maatschappelijke waarde creëren, beter sturen op de harde grenzen en tijdig afremmen als er zich iets onverwachts voor doet. Dan maar geen A op de bedrijfslasten in de benchmark.
• Bejegening in de systeemwereld als succesfactor voor de ontwikkeling van soft skills in de sector.
  • Vorig jaar ben ik herbenoemd. Een feestje dat we vierden met onze medewerkers en toezichthouders. Een stimulans om weer vier jaar goed m’n best te doen. De zienswijze van de AW was een beetje zuunig: ‘Op basis van de nu bekende informatie heb ik geen feiten of omstandigheden aangetroffen die een bezwaar vormen tegen de voorgenomen herbenoeming.’ Een ietwat voorzichtige inval. Wat was het leuk geweest als hier had gestaan: ‘Gefeliciteerd! We vinden u geschikt als bestuurder van de corporatie en wensen u veel succes en plezier met dit belangrijk werk de komende vier jaar!’ Dit laatste motiveert om vol enthousiasme de goede dingen te doen in de toekomst. Graag met een toezichthouder die ook successen mee viert. Bij Domesta herschreven we onze website en ontwikkelden grafische uitingen om ‘buurman’ te zijn in plaats van ‘verzorger’. Dit deed ons imago goed, maar belangrijker, we deden onze stinkende best om de goede dingen voor onze huurders te doen. Deze cultuuromslag is een investering geweest in de soft skills van onze organisatie. Huurders en stakeholders vinden ons leuker, we doen de goede dingen, fouten worden gedeeld, en we blijven leren!

Tot zover mijn pleidooi voor minder regels in de sector. Volgens mij kan het ook. Het AW concludeert dat het goed gaat met de prestaties en het gedrag in de sector. Ook goed om te weten is dat de minister deze week maatregelen afkondigde om de administratieve druk voor corporaties te verlagen met maar liefst 25% en 10% besparing op de accountantskosten.

Zullen we dan ook naar Eelkje van de Kuilen luisteren en de OOB status voor woningcorporaties niet invoeren? Dan kunnen we echt werk maken van de bedoeling door te investeren in de kwaliteit van de organisatie en het maken van maatschappelijke impact. Vonken in de systeemwereld én vonken in de leefwereld!