Jaarlijks worden er, volgens brancheorganisatie voor woningcorporaties Aedes, zo’n 3.000 (2017) huishoudens hun huurhuis uitgezet vanwege een huurschuld. Dit aantal is gehalveerd sinds 2013 door een betere aanpak, een betere samenwerking, betaalbaar huurbeleid en ongetwijfeld speelt ook het aantrekken van de economie een rol. Een mooie ontwikkeling!

Een huisuitzetting veroorzaakt veel leed binnen de huishoudens. Ik kan me geen voorstelling maken van de impact op het individu of het huishouden. Je raakt de basis onder je bestaan kwijt en bent overgeleverd aan hulpverleners en beschikbare opvang.

Lost een huisuitzetting problemen op? Als een corporatie haar werk goed doet is er nooit sprake van een hoge achterstand. Vaak gaat het om bedragen van €1.500 tot €2.500 die een huurder verschuldigd is. Voor een dergelijk laag bedrag zetten we levens op de kop. We vergroten eerder problemen dan dat we ze oplossen. Wel wordt door een dreigende uitzetting de hulpvraag bij alle instanties duidelijk en komen organisaties pas in actie als de uitzetting een feit is. Gek eigenlijk dat je een crisis moet creëren om hulpverlening aan het werk te krijgen.

Bij Domesta zijn we hier mee gestopt. Er gaat een maatschappelijk werker met onze incassomedewerker mee op huisbezoek. Bij een huurachterstand is altijd meer aan de hand. De schuld is een symptoom van andere problemen. Soms uitsluitend financieel van aard, vaak is het zwaardere problematiek zoals een verslaving, verlies van een dierbare, een vechtscheiding, faillissement, verlies van werk, onvoldoende begeleiding voor mensen met een beperking of psychosociale problemen.

Naast het persoonlijk leed kost een huisuitzetting veel geld. Een woningcorporatie is gemiddeld €6.000 kwijt per huisuitzetting. De maatschappij krijgt een rekening van zo’n €12.000 tot €16.000 aan kosten voor bv. de crisisopvang. (van Geuns, Jungmann & Kruis, 2011) Dit bedrag kan vermeerderd worden met kosten voor begeleiding, bijzondere (inkomens)voorzieningen, zorg en veiligheid. Er circuleren bedragen tot wel €100.000 als totale kosten van een uitzetting. Het Instituut voor Publieke Waarden (IPW), en publicist / onderzoeker Pieter Hilhorst, noemen bedragen van rond de €30.000 per huisuitzetting als maatschappelijke kosten. Dit laatste bedrag lijkt mij dicht bij de realiteit te liggen.

Uitgaande van 3.000 huisuitzettingen per jaar (à €6.000) zijn de bijna 400 woningcorporaties in ons land dus zo’n €18 miljoen per jaar kwijt. De maatschappij krijgt voor dit aantal jaarlijks een rekening gepresenteerd van maar liefst €90 miljoen uitgaande van €30.000 aan kosten per uitzetting. De totale kosten van huisuitzettingen komen hiermee op zo’n €108 miljoen per jaar.

Stel dat we mensen met een huurschuld niet op straat zouden zetten. Besparen we dan deze kosten? Niet helemaal want er worden schulden afgeboekt, frictiekosten betaald, regelen mensen zelf onderdak of moet er zorg geleverd worden. Zo zijn er wellicht nog een aantal kosten waar we niet om heen kunnen.

Laten we stellen dat we daadwerkelijk de helft van de €108 miljoen, zijnde €54 miljoen, jaarlijks besparen. Als we deze €54 miljoen eens in zouden zetten om rente op leningen te betalen waarmee we nieuwe huizen kunnen bouwen en huizen CO2 neutraal kunnen maken!?

Uitgaande van de rekenrente van 5%, waar corporaties zich aan moeten houden, ontstaat er op deze wijze jaarlijks €1,1 miljard aan extra investeringscapaciteit. Stel dat we uitgaan van een marktrente van 2% (op dit moment reëel)  dan zou de investeringscapaciteit zelfs toenemen tot €2,7 miljard per jaar.

Uiteraard is dit een, grotendeels, theoretische benadering. Niet elke corporatie is in staat om extra leningen aan te trekken vanwege de specifieke financiële-, en/of marktsituatie. Ook landen de opbrengsten van het stoppen met uitzettingen op de bankrekening van gemeenten en niet van woningcorporaties.

We zouden de gemeenten kunnen verleiden om opbrengsten terug te ploegen naar de corporaties, bijvoorbeeld in de vorm van subsidies, om de lokale energietransitie te versnellen, voldoende huurhuizen beschikbaar te hebben maar vooral om menselijk met de inwoners om te gaan.

Het gaat mij ook vooral om de manier van kijken naar maatschappelijke problemen. Kunnen we de maatschappelijke businesscases zodanig construeren dat we menselijke en economische waarde creëren ipv symptomen bestrijden?

Een idee voor de prestatieafspraken van 2020?