Een tijd geleden kreeg ik het boek ’21 lessen voor de 21^ste eeuw’ van Yuval Noah Harari. Volgens velen een meesterwerk dat de ontwikkelingen in de huidige tijdsgeest nauwgezet duidt. De schrijver was te gast in VPRO’s Wintergasten afgelopen jaar.

Het boek legde ik na 100 pagina’s weg. Het maakt z’n reputatie zeker waar maar ik raakte in de war bij elke zin die ik las. Het maakte me onrustig en zelfs angstig. Het leidde me af en maakte me alert. Hierdoor kon ik m’n aandacht er niet bij houden. Een uurtje TV kijken moest ik toch kunnen volhouden hield ik me zelf voor. Mijn masochistische zelf bediende overduidelijk de afstandsbediening.

Harari zegt in het tv-programma onder andere dat mensen worden gehackt door computers met kunstmatige intelligentie (AI). Laat deze zin eens op je inwerken. Een lichaam van vlees en bloed wordt gekraakt door een machine. Een machine die door de mens is gemaakt en die zichzelf steeds slimmer maakt door het zelflerend vermogen. Deze machine, met groeiende intelligentie, beïnvloedt mijn doen en laten?

Voor zover ik weet biedt mijn lichaam geen plek waar je een stekker in zou kunnen stoppen. Ook doet mijn lichaam niet aan wifi of aan bluetooth. Het enige dat mijn lichaam in, en uitgaat is de lucht die ik adem, alles wat ik in m’n mond stop en alles wat ik op het toilet achterlaat. Ik geloof niet dat er via de fysieke weg uitwisseling van gegevens plaats vindt tijdens deze activiteiten.

Gisteravond toen ik naar bed ging lichtte het scherm op van mijn telefoon. ‘Wil je de wekker om 6.30uur instellen?’, toonde het scherm. Ik was verbaasd. Nee natuurlijk wilde ik niet zo vroeg opstaan. Het is immers weekend. Maar mijn telefoon heeft het patroon ontdekt in mijn dag- en nachtritme. Ik sta regelmatiger om 6.30uur op dan op een andere tijd. Een avond van tevoren stel ik deze wektijd in. De telefoon leert dit en helpt mij er elke avond tussen 10 en 11uur aan herinneren.

Hier bleef het niet bij. Vanochtend aan het ontbijt klap ik m’n iPad open. ‘Wil je het Dagblad van het Noorden openen?’, verscheen op het scherm. Ja, graag. Want daar begin ik elke dag mee. Maar er stond nog iets op het scherm onder de vraag of ik de krant wilde lezen; ‘op basis van de plek in de woning.’ Mijn slimme tablet weet dus inmiddels dat als ik m ’s ochtends voor het eerst aan zet, en ik op mijn vaste plek aan de ontbijttafel zit, ik mijn favoriete krant wil lezen.

Mijn slimme apparaten hebben patronen ontdekt. Op basis van deze waarnemingen durf ik te stellen dat ik ben gehackt. De AI probeert mijn gedrag te doorgronden. Ogenschijnlijk om de beleving van de apparaten te verbeteren.

Maar straks draait dit om. Dan stuurt AI mijn gedrag. Is er een medewerker van een uitvoeringsorganisatie in de zaal die ik mag bellen om te vragen hoe dat voelt?