Acht-en-veertig uur. Twee volle dagen duurt het. Het begon op vrijdagmiddag om 12 uur. Een paar uur voordat we hier aankwamen. Het Moondance Festival bij het fort van Trogir. Een dance-event, in de buurt van het Kroatische Split, dat twee volle dagen duurt. Aan de Donau waren het de cruiseschepen, met hun zware dieselmotoren, die het ritme van de dag bepaalden. Hier zijn het de vette beats van een elftal DJ’s. Dag en nacht gaat het door. Ik hoop dat de pillenfabrikant minder leveringsproblemen heeft dan de gemiddelde chipsfabrikant in de huidige tijd. 

Onze camping is ver genoeg verwijderd van het Fort zodat we er geen last van hebben. De muziek als het vroegere radioprogramma Arbeidsvitaminen op de achtergrond in de vakantie. Prima. Vrijdagavond voer er een piratenschip door de baai. Met daarop een liveband, die na goed luisteren populaire covers speelde. De nummers werden zo slecht nagespeeld dat het een geheel nieuw genre leek. Voor mij bekende nummers, onherkenbaar vermomd in een lokaal Dalmatisch jasje. Ze kunnen er zo mee naar het songfestival. Niemand die het door heeft. Toen de band was uitgespeeld beklommen twee rappers het scheepspodium. Op de achtergrond klonk die muziek die hun geschreeuw moest ondersteunen. De mannen hadden er zin in. De geluidsvrouw, of man duidelijk minder. Het geweld stopte een uur na middernacht.

Op een populaire plek aan de mooie Adriatische kust, leven rust en lawaai gezusterlijk naast elkaar. Maar hoe lang nog? Waar kiest deze regio voor? Voor rust of voor levendigheid? Voor ecotoerisme of voor luxe die de ‘opwaartse mobielen’ aantrekt? Voor campings of voor hotels? Voor het verleden of voor het moderne? Voor een race to the bottom of voor goed rentmeesterschap? Trogir als het nieuwe Benidorm of Lloret de Mar?

We hebben een paar leuke dagen gehad in deze hete drukte. Een mooie afwisseling met de rustige natuurlijke campings die we tussen thuis en Split aandeden. De vorige stop was in de buurt van de Plitvice-meren in het noorden van Kroatië. Hier zijn overduidelijk keuzes gemaakt. Het massatoerisme naar deze prachtige plek is geremd. Slechts een beperkt aantal kaarten is dagelijks beschikbaar voor bezoekers om dit geweldig natuurfenomeen te bezoeken. Het vervoer in het natuurpark is geregeld door het park. Je komt alleen op plekken waar de organisaties je wil hebben en waar de natuur er niet onder lijdt. Duidelijke keuzes voor behoud en herkenbaarheid van een unieke toeristische trekpleister. 

Kiezen betekent dat je gekozen wordt. Herkenbaarheid en voorspelbaarheid zijn de trekkers voor toeristen, klanten, investeerders en inwoners. 

Zo af en toe trekt mijn oog naar het nieuws uit Nederland. Ik schrik van de felheid van de boerenprotesten, maar zit er dubbel in. Aan de ene kant hebben de boeren een punt. Aan de andere kant is geweld nooit een oplossing. We leven in een democratie waarvan je mag verwachten dat onze regering alle belangen zorgvuldig afweegt. En dat de door ons gekozen volksvertegenwoordigers hier op toe zien. 

Onze overheid heeft nogal wat slachtoffers gemaakt het afgelopen decennium. Of het nu gaat om woningzoekenden, kinderopvangtoeslagouders, bijstandsgerechtigden, Groningers, zorgpersoneel, huisartsen en dus ook de boeren. Allemaal hebben ze last van onvoorspelbaar overheidsbeleid, slechte wetten, wantrouwende uitvoeringsorganisaties en zelfs een rechterlijke macht die zichzelf niet meer zegt te herkennen.

Als je recente boeken van Pieter Omtzigt, Herman Tjeenk Willink, Kim Putters en voormalig ombudsman Alex Brenninkmeijer leest, kijk je heel anders naar de huidige protesten. De boeken van deze mannen puilen uit van de voorbeelden van groepen mensen die de afgelopen jaren door overheidsbeleid klem zijn komen te zitten. Na het lezen van deze boeken begin ik de zogenaamde complotdenkers, wappies en gele hesjes beter te begrijpen. Ik snap deels hun verontwaardiging en herken soms het terecht slachtofferschap. Ik zet me alleen krachtig af tegen de bronnen waarop deze groepen landgenoten hun gedachtengoed baseren. De schrijvers van de boeken zijn deskundig, baseren zich op betrouwbare bronnen en op feitelijke informatie. Hier kunnen we wat mee. Met geweld en blinde aannames kan niemand iets en zetten de complotdenkers, wappies en gele hesjes zichzelf buitenspel. Alleen maar verliezers dus.

Kiezen is gekozen worden. Maar voordat je keuzes maakt heb je visie nodig. Wat voor land wil Nederland zijn? Willen we ’s werelds grootste exporteur van karbonades zijn? Willen we nog meer dan de huidige 80.000 internationale studenten huisvesten waardoor de woningnood gevoed blijft? Is de kwaliteit van zorg belangrijker dan de kwaliteit van leven? Vinden we het prima dat we ook na de energietransitie afhankelijk blijven van barbaarse dictaturen of nemen we het heft zelf in de hand? Betalen we liever voor het genezen dan voor gezond blijven? Vinden we controle belangrijker dan vertrouwen? 

Of hebben we eerst een burgeroorlog met een dictatuur nodig om ons te herinneren aan de geneugten van een democratie met gekozen volksvertegenwoordigers? Ik kies voor het laatste.

Wij hebben geen keuze als de politici die wij kiezen geen keuzes maken. Als tweets, oneliners en imago belangrijker zijn dan het zorgvuldig maken van nieuw beleid en robuuste wetgeving komen we er niet. Als het aantal denktanks, met daarin echte mensen die meedenken over nieuw overheidsbeleid, ingeruild worden voor modellen, algoritmes en woordvoerders raken we steeds verder van huis. 

Kiezen is gekozen worden. Vandaag, in de warme Adriatische zon, kies ik er voor om te verkassen naar een plek die heeft gekozen. Wanneer staat er weer eens een politicus op die gaat voor rentmeesterschap in plaats van goede cijfers in de dagelijkse peilingen? Zodat ik weet wie ik kies?