‘Uit- en thuissupporters met elkaar mengen voor en na thuiswedstrijden van FC Emmen; burgemeester Eric van Oosterhout van Emmen ziet dat wel zitten. Sterker nog, hij wil het proberen.’ Een bericht op de website van RTV Drenthe enkele weken geleden. De FC heeft geleerd dat supporters belangrijk zijn als derdemacht. Menig uitwedstrijd werd gewonnen door de FC omdat tegenpartijen het gevoel hadden een uitwedstrijd te spelen vanwege de vele zicht, en hoorbare, supporters, die he-le-maal uit Emmen waren gekomen.

De burgemeester investeert voortdurend in de relatie met de aanhang van de FC. Dit lijkt zich uit te betalen. Voetbal leeft in Emmen. Twee keer werd er gevierd; eerst de promotie, daarna het kampioenschap. Feestjes waar duizenden mensen aan meevierden zonder incidenten. De FC-supporters hebben bewezen dat het kan.

De ambitie van de burgemeester is uitzonderlijk. Want hoe vaak hoor je een bestuurder zeggen dat de teugels weer wat losser mogen? Dat een ingevoerde regel afgeschaft wordt. Over het algemeen kost het invoeren van een regel niet zo veel moeite. Maar kom er maar eens van af. De recente coronacrisis heeft ons op dit gebied, en in korte tijd, veel geleerd. Hoe goed ik me de complexiteit ook kan voorstellen, ik denk dat we, bijvoorbeeld, nooit meer een besluit zullen nemen waarbij de sociale aspecten vergeten zijn mee te wegen. Dat naast meetbare ook merkbare (gedrags)factoren een rol spelen bij het te nemen besluit. De Emmer burgemeester gaat vooraan in deze beweging.

Er zijn allerlei excuses te bedenken waarom we zo moeilijk van regels af komen. Meestal is het financieel; het kwartje van Kok spekt de staatskas al jaren. Soms zijn de risico’s te groot of onbekend waardoor we het niet aandurven om ze af te schaffen. Vaak is er politiek gedoe. Worden sympathieke initiatieven voor afschaffing ingeruild voor andere belangen. En soms lijkt het collectief geheugen geen actieve herinnering te hebben aan de bedoeling van ingevoerde regels. Dus weet niemand meer waarom de regel bestaat en is het daarom spannend om af te schaffen.

Ken je het verhaal van de apen, de banaan en de waterstraal? Steeds als een aap een banaan wil pakken wordt zij of hij natgespoten. Tot een moment dat niemand in de groep het aandurft om een banaan te pakken. De sanctie is immers een koude douche. Dit vinden zelfs apen niet fijn. De nieuwe apen, die de plaats hebben ingenomen van de vertrekkende apen, worden gewaarschuwd om de banaan maar niet te pakken. Op termijn is de hele groep vervangen en zal geen aap ooit nog een banaan pakken. Uiteindelijk weet niemand meer waarom. Het is nou eenmaal zo.

Heeft iemand zich wel eens afgevraagd waarom een vrachtwagen maximaal 90 kilometer per uur mag rijden? Een regel die inmiddels meer dan 40 jaar oud moet zijn. Vrachtwagens beschikken al minstens 10 jaar over de meest innovatieve veiligheidssystemen. Systemen die we tegenwoordig ook hebben in onze eigen auto’s. Vrachtwagenchauffeurs zijn goed opgeleid en worden regelmatig nageschoold. We hebben de rust, en rijtijdenwet waarop de politie en boordtechnologie toeziet. Toch houden we vast aan de snelheidsgrens. Gevolg hiervan zijn files, ongelukkige inhaalacties van ongeduldige automobilisten en chauffeurs die zich gaan vervelen en fouten gaan maken.

Mijn vrouw kocht onlangs een nieuwe auto. Deze moest worden verzekerd. Verzekeringen bestaan bij de gratie van regels. Iedereen kent de kleine lettertjes die zo klein zijn gedrukt omdat niemand ze toch leest. Ik sloot voor haar de goedkoopste verzekering af die ik kon vinden. En laat dit nou net een verzekering zijn die goed gedrag beloont.

Een app op haar telefoon houdt haar rijstijl in de gaten. Houdt ze zich aan de snelheid? Scheurt ze niet als een Max Verstappen door de bocht? En maakt ze niet om de dag een heftige noodstop? In ruil voor wat privacy (over regels gesproken) wordt de verzekering goedkoper naarmate ze rustiger rijdt. Een kleinere kans op een ongeluk betekent namelijk een lagere schadelast, en dus meer winst, voor de verzekeraar. Een innovatie die alleen maar winnaars oplevert. Niet de regels maar het gedrag is leidend.

Goed gedrag belonen door ook regels af te schaffen werkt vaak beter dan regels invoeren om negatieve effecten te voorkomen. Soms vult innovatie de leemte die bestuurders achterlaten. Soms tref je een bestuurder met lef die durft te starten met stoppen.

Ik bof maar met zo’n burgemeester!

Copyright foto: FC Emmen