Ik herinner me dat een vermogende familie het Scheperziekenhuis in Emmen ooit een CT-scanner cadeau deed. De familie was goed te spreken over de geleverde zorg en wilde hiervoor waardering tonen. Mensen met hart voor de regio die de portemonnee trekken om de zorg te verbeteren.

Vandaag zijn er zorgen over de ziekenhuiszorg in Drenthe. Afdelingen worden gesloten, patiënten moeten reizen en het geld is schaars. Het roer moet om.

Daarom werd er een zorgtafel in het leven geroepen. Aan deze tafel zitten wethouders, gedeputeerden, bestuurders uit de zorg, huisartsen en belangenorganisaties.

Een gemiste kans dat er alleen bestuurders aan tafel komen. Geen mensen die elke maand trouw hun zorgverzekering betalen. Geen professionals die zich elke dag met hart en ziel inzetten voor mensen in kwetsbare situaties. Geen investeerders uit de regio die willen helpen om de zorg dichterbij de mensen te brengen. Geen eigenaren van zorgvastgoed waarmee mooie combinaties met andere zorgtypes te maken zijn.

Buurtzorg baas Jos de Blok waarschuwde hier afgelopen week ook voor. ‘Top down beslissingen van bestuurders aan zorgtafels gaan over systemen en structuren. Hiermee kunnen medewerkers en professionals niet uit de voeten’, aldus de Blok.

In dit kader herinner ik me een uitspraak van een wethouder in 2013. De WMO werd aangekondigd. De gemeente zou er een fors aantal zorgtaken bij krijgen maar moest het wel met minder geld doen dan de rijksoverheid voorheen deed.

Een mooie kans om te innoveren dacht ik in al mijn naïviteit. ‘Je krijgt een zak geld en mag grotendeels zelf bepalen hoe je hiermee de zorg gaat organiseren’, hield ik de wethouder voor die keek alsof hij water zag branden. ‘Nee, ik moet een bezuinigingsoperatie uitvoeren’, sprak hij tegen. Ik stond perplex. Waarom accepteer je als bestuurder zo’n opdracht van de rijksoverheid? Waarom is geld het eerste woord dat je in de mond neemt? Waarom geen sprankelende ogen omdat je kansen ziet om de zorg voor de inwoners te verbeteren?

Een ander voorbeeld van een organisatieadviseur uit de zorg waarmee ik m’n studie bedrijfskunde volgde. Hij had een methode ontwikkeld voor kankerpatiënten die therapieën ondergaan. Voorafgaand aan een behandeling moesten er dagelijks allerlei testen worden uitgevoerd in een groot ziekenhuis. Net zo lang tot de testresultaten uitwezen dat de behandeling kon starten. De methode van mijn studiegenoot maakte het mogelijk dat deze testen gewoon thuis door de patiënt zelf uitgevoerd konden worden. Veel prettiger als je ziek bent. Goedkoper voor het ziekenhuis omdat er geen dure specialisten aan te pas komen. Het plan werd afgeschoten. De systemen schreven voor dat de specialisten de patiënt zagen. Anders kon er niet gedeclareerd worden bij de zorgverzekeraar. Weg besparing, hallo lijdensweg voor de patiënt.

De WMO-wethouder, de zorgbestuurders en al hun collega’s in het land, zijn banden aan het plakken terwijl deze banden maar lek blijven gaan. Ze verzuimen namelijk om het glas op te ruimen. Nog elke dag staan de kranten vol over gemeenten en zorgorganisaties die het water tot aan de lippen staat. De zorg wordt niet goedkoper door het op nagenoeg dezelfde manier te blijven organiseren als in het verleden.

Wat is dan het glas dat de bestuurders aan de Drentse zorgtafel zo plaagt? Het glas is de top-down aanpak en ligt op straat in de systeemwereld. In de leefwereld van inwoners en professionals ligt er geld op straat. Dat houdt de band op spanning. In de leefwereld spelen processen als zorgtafels zich in de openbaarheid af. Gewoon in dorpshuizen, bij mensen thuis en in de personeelskamers.

Want Gandhi zei ooit; ‘Over mij, zonder mij is tegen mij’. Luister naar inwoners, luister naar professionals en wees transparant. Bestuurders durf fundamentele veranderingen aan systemen en structuren door te voeren. Dan blijven betrokken professionals werken in de zorg en wonen ze in de regio. Dan zijn inwoners mede-eigenaar en hebben investeerders geholpen de zorg dichterbij te brengen. Hierdoor blijft de zorg betaalbaar en van hoog niveau.

januari 2020, bert.moormann@ziggo.nl