Via de school van de dochters maakte ik ooit kennis met Growie en Fixie. Jaren geleden alweer. Ik dacht toen meteen aan een komisch duo à la Bert en Ernie. Fout dus! Een ultiem voorbeeld van vast-denken. Ik was even Fixie. Als vrijdenker had ik eerst wat vragen gesteld zoals Growie dit gedaan zou hebben. Dan had ik gehoord dat zo niets met elkaar te maken hebben. Aldus mijn eerste introductie op het gebied van de theorie over fixed, en growing mindsets.

Ik beschouw me over het algemeen als vrijdenker, als een Growie dus. Er zijn in mijn optiek altijd kansen. Hoe groot het probleem ook, er is altijd een scala aan oplossingen voorhanden. Creativiteit, ontwikkelen en ondernemend zijn de waarden die hierbij passen. Regelmatig ontmoet ik vast-denkers. Mensen die het perspectief op dat moment niet zien. Die alleen beren zien en geen kansen. Toch betrap ik me er zelf ook regelmatig op dat ik vast loop in het denken. Dat ik mezelf klemzet.

Afgelopen week nog.

Een zakelijk gesprek. Een kennis bracht slecht nieuws. Althans voor mij dan, vond ik op dat moment. Voor deze kennis was het een geweldig mooie boodschap. Ik voelde ineens teleurstelling opkomen en schoot in de slachtofferrol. Ik dacht alleen aan mezelf en zag alleen maar beren. Ik kon zijn succes niet zien en groef in allerijl allerlei voorbeelden op wat ik had gedaan om hem te ondersteunen. Had hij dit dan niet gezien? ’s Nachts werd ik er wakker van. Gebeurt mij nooit want goed slapen is het meest constante onderdeel van m’n levenslol.

Maar kort daarna, in die bewuste nacht. Werd het licht, kwam er ruimte. Ineens had ik het verhaal voor mezelf op een rijtje. Zijn succes was ook mijn succes. Ik had er namelijk aan bijgedragen. Dat deze bijdrage er mede voor zorgde dat hij op dit moment de stap kon zetten waarvan hij al tijden droomde. Van slachtoffer werd ik speler. Onderdeel van het succesverhaal. Wat had ik mezelf klemgezet door vast te denken. Door munitie te zoeken die mijn gelijk bewezen. Door mezelf in te graven in alles wat ik niet begreep van hem. Alleen oog voor de negatieve kant.

Door uit te zoomen en het gehele plaatje van een afstand, en van meerdere kanten te bekijken kreeg ik weer perspectief. Ik zag dat zijn succes ook mijn succes kon worden. Dat ik trots op hem kon zijn. En dat laatste wilde ik maar al te graag uiteraard. En opeens was mijn probleem als sneeuw voor de zon verdwenen en ontstonden er snel daarna zelfs kansen.

Nog een voorbeeld van deze week.

Bij toerbeurt gaan mijn vrouw en ik mee naar de paardrijlessen van onze dochters. Een belangrijk en gezellig moment in het weekend, dat voor het overige goed gevuld is met boodschappen halen, de was doen en sociale activiteiten. Voor mij altijd een uitdaging om na een drukke week ook tijd voor mezelf te claimen. Om bijvoorbeeld te kunnen sporten en te kunnen schrijven. Als er dan een extra dag in het weekend dreigt op te gaan aan iets anders, dan krimpt mijn brein direct. Mijn tijd is heilig en ik doe mijn best om dit niet al te regelmatig onder druk te laten komen.

Een extra les dus. Op zondag. Ik zag m’n eigen tijd al van de klok glijden. Uit het niets opperde ik dat ze overdag prima zouden kunnen fietsen naar de manege. Ze fietsten immers ook naar school en naar afspraakjes met vriendinnen? Mijn vrouw bracht nog in dat de manege twee keer zo ver fietsen was als school, 9 kilometer heen, 9 kilometer terug. Beng! De klem in m’n brein werd nog eens een paar slagen strakker aangedraaid.

Chagrijn bij mij en inmiddels ook een beetje bij mijn vrouw en twee van de drie dochters. De derde dochter pakte het anders aan. Ze stelde vragen. ‘Waar komt dit nu ineens vandaan Pap? ‘Dit is nieuw voor mij!’ ‘Één van jullie gaat toch altijd mee?’ ‘Waarom nu niet?’ Kedeng. Raak. Ze had gelijk. Ik had mij klem laten zetten door m’n vastzittend brein. Zo pak je een verandering natuurlijk niet aan! Pap! En dus moest ik terugkomen op mijn voorstel. Dat we er nog eens in alle rust over zouden praten.

Afgelopen maandag leerde ik in een workshop iets over de bandbreedte in ons brein. Dat als we ‘in het groen’ blijven, we leuke mensen zijn. Dan zijn we creatief en staan we open voor andere ideeën. Dan kunnen we goede besluiten nemen. Schiet je uit het groene naar boven, in het rode, dan ontstaat er stress en denk je jezelf vast. Je IQ daalt en je wordt onverstandig. Korte termijn gaat voor lange termijn. Schiet je uit het groene, door de bodem naar het gele dan ga je je vervelen en wordt het saai. Dan denk je jezelf ook vast. Een soort bore-out, je kunt er zelfs depressief van worden als het te lang duurt.

De kunst is dus om in het groen te blijven. Maar we zijn mensen. En dus schieten we wel eens in de stress en ook vervelen we ons wel eens. Ik hoop dat iedereen dit herkent. Ik realiseer me dat ik nog wat heb te leren om deze signalen vroegtijdig te herkennen. Om ze aan te voelen komen en er iets mee te doen.

Vijfenvijftig jaar ben ik bijna. Nog steeds niet uitgeleerd. Ik kan me haast niet voorstellen dat ik de enige ben.

Toch?