Er is veel te doen over de continuïteit van ziekenhuiszorg in ons land. In zuidoost Drenthe en oost Groningen meer specifiek rondom de ziekenhuizen van Treant. Ik schreef er een blog over (Klare Wijn) omdat ik vind dat we te krampachtig vasthouden aan het bestaande en niet bereid lijken samen te werken in de regio. Het bestuur van Treant moet het allemaal zelf maar oplossen maar kan het op voorhand al niet goed doen.

Wat lijkt er aan de hand te zijn?
Ik moet steeds denken aan een quote van autobouwer en pionier Henry Ford. Hij slaagde er in om auto’s bereikbaar te maken voor een grotere groep mensen door de wijze van productie drastisch te veranderen. Hij was hier uitermate succesvol in omdat hij niet luisterde naar wat anderen wilden. Hij ging z’n eigen gang. Een beroemd citaat van de autobouwer was dan ook: ‘Als ik aan de mensen had gevraagd wat ze wilden dan hadden ze gezegd dat ik snellere paarden moest gaan fokken.’ Niemand kon toen bedenken dat de auto de rol van paarden in het dagelijks leven zou overnemen. Het is een manier van kijken, de tunnelvisie loslaten en problemen met open blik bekijken. Dan zijn er ineens oplossingen waarvan je het bestaan niet kon bevroeden.

Wat gebeurt er rond de ziekenhuiszorg?
We moeten de ontwikkelingen rond de ziekenhuizen niet als een geïsoleerd probleem zien. We moeten naar de context kijken waarbinnen ziekenhuizen opereren. Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen in mijn optiek?:

• Het is lastig om aan voldoende gekwalificeerd personeel te komen. Er is schaarste en hoger opgeleiden vinden niet altijd in deze regio wat ze nodig hebben. Vaak is dit een baan voor de partner soms zijn het andere redenen. Ook kijken we steeds flexibeler naar werk. We willen nog steeds graag een zeker inkomen maar willen niet te lang hetzelfde werk op dezelfde plaats doen.
• Ambulancezorg is de afgelopen decennia aanzienlijk verbeterd. Er is allerlei apparatuur aan boord, een rijk assortiment aan medicatie en de bemensing is hoog en gespecialiseerd opgeleid. En als het helemaal ingewikkeld wordt vliegt de traumaheli met aan boord nog meer apparatuur en een arts. In een ernstige situatie nemen ze de patiënt mee zodat deze binnen no-time in een gespecialiseerd ziekenhuis is.
• De huisartsenzorg heeft zich zodanig ontwikkeld dat veel praktijken miniziekenhuizen zijn geworden. Er werken specialistisch opgeleide mensen die de meest basale zaken oppakken voordat ze escaleren. Hiermee wordt voorkomen dat mensen te snel naar een ziekenhuis gaan.
• Apotheken hebben een enorm assortiment aan geneesmiddelen waardoor in acute situaties altijd een middel beschikbaar is. Na sluitingstijd centraal via de ziekenhuisapotheek maar op werkdagen, en steeds meer op zaterdagen, kunnen medicijnen in het dorp of de wijk worden afgehaald. En wie weet zijn medicijnen in de toekomst verkrijgbaar via de logistiek van webshops als Bol.com, Wehkamp of Coolblue.
• Kwaliteitseisen worden steeds belangrijker. We kunnen steeds meer waardoor de kans op genezing is toegenomen. Ook vinden we dat er niets mis mag gaan bij een behandeling. Een mooi streven maar de zorg blijft, ondanks robotisering, voor een belangrijk deel mensenwerk. En mensen maken fouten. Om de kans hierop te verkleinen, en de zorg te verbeteren, komen er steeds meer regels en moeten ziekenhuis veel ervaring hebben met gecompliceerde ingrepen. Hierdoor worden deze interventies op een centrale plaats geclusterd. We zijn verwend met steeds beter wordende zorg. Als het mis gaat weten we steeds vaker de juridische weg te bewandelen. Het systeem, maar ook wijzelf, slaan door in overmatige regeldrift en claimgedrag.
• Er ontstaan medische centra met daarin meerdere disciplines zoals een huisarts, apotheek, fysiotherapie, diëtist en pedicure. In Hoogezand is recent een dergelijk centrum geopend. Eén van de initiatiefnemers zij dat de bovenverdieping te huur is voor mensen die nu nog niet weten dat ze daar een plek krijgen. Hiermee geeft hij aan dat de zorg zo in beweging is dat er nog nieuwe (para) medische functies een plek in zijn centrum gaan krijgen. In Coevorden hebben ze van oudsher een dagziekenhuis met poli’s waar specialisten uit het ziekenhuis van Hardenberg patiënten zien. Recent zijn de poli’s verhuisd naar een ander gebouw om de samenwerking met huisartsen en andere (para) medische disciplines mogelijk te maken. Mooie bijvangst is dat de huisartsenzorg op deze wijze geborgd is door opheffing van een aantal kleinere, kwetsbare, maatschappen die nu samenwerken in het nieuwe centrum.
• Het bejaardenhuis bestaat niet meer maar de woon-zorgcentra staan er nog steeds en zijn goed bevolkt. Niet meer met mensen die er wonen vanwege hun leeftijd maar vanwege een zorg, of ondersteuningsvraag. Een specialist ouderenzorg behandelt de mensen in het centrum. Deze functie kan in dezelfde of in aangepaste vorm ook zorg verlenen aan omliggende wijken waar in toenemende mate ouderen wonen. Een specialist in de buurt in plaats van in het ziekenhuis.
• Bijna ieder bedrijf heeft inmiddels BHV’ers in dienst die eerste hulp kunnen verlenen. Veel dorpen en wijken kennen zogenaamde 6 minuten zones met reanimatieapparatuur. Als er iets met je hart aan de hand is staat er binnen 6 minuten iemand naast je de kan reanimeren totdat de ambulance is gearriveerd.
• Er is steeds meer zorg naar gemeente overgeheveld. Er zijn wijkteams waarin ook wijkverpleegkundigen een rol spelen. Samen met moderne technologie zorgt dit er voor dat veel zorg gewoon thuis kan worden geleverd in plaats van een ziekenhuis.
• Met de komst van smartphone- en watches kunnen we steeds beter onze eigen gezondheid in de gaten houden. We voelen ons niet alleen ziek worden, we kunnen er ook een deel van de data bijleveren zodat de informatie naar de arts verbetert.

Kortom de zorg is vandaag al lang niet meer wat het ooit was!

Vastgoed vormt de beperking
Als het over een ziekenhuis gaat denken we nog te veel aan een gebouw waar we naar toe moeten. Air BnB verhuurt huizen maar heeft zelf geen huizen, Uber levert taxidiensten maar heeft zelf geen auto’s, Marktplaats is de grootste verkoopsite van ons land maar heeft zelf geen voorraad. We moeten dus af van dat rigide vastgoed zoals we dat nu kennen want dat beperkt de flexibiliteit enorm. Er zit een groot deel van het kapitaal in vast waardoor de stenen bij elke ontwikkeling een beperking vormen. Laat staan dat financiers er nog in durven te investeren. Of ze doen dat onder dermate strikte voorwaarden dat de zorgaanbieder geen kant meer op kan met z’n goede bedoelingen.

Persoonlijke noot
Er moet mij ook iets van het hart waarvan ik weet dat het subjectief en zeker ongenuanceerd klinkt voor velen. Onderstaande is dan ook een persoonlijke visie en hoeft niet per definitie ieders realiteit te zijn.

Een goede gezondheid is geluk hebben. Gezond blijven heb je voor een belangrijk deel zelf in de hand. Stop met slecht eten en drinken en ga bewegen. Stop met die baan die goed betaalt maar je veel stress geeft. Verkoop dat huis waarvan de hypotheek je als een molensteen om de nek hangt en voor veel stress zorgt. Dit voorkomt een hoop ellende. Een goede gezondheid is geen garantie maar je kunt wel voorkomen dat bepaalde aandoeningen zich ontwikkelen.

We reizen voor een paar tientjes Europa door. Als Justin Bieber of Ed Sheeran ergens in een omliggend land optreedt reizen we er met het gezin naar toe. Als we naar Disneyland Parijs of naar de Efteling willen is afstand geen bezwaar. Waarom is een paar kilometer reizen naar een goed ziekenhuis dan ineens een probleem?

Bevallen van je kinderen is nog altijd omgeven met veel valse romantiek. In m’n omgeving, maar ook bij de geboorte van m’n eigen kinderen, heb ik spannende momenten meegemaakt. Wordt het niet eens tijd dat we de romantiek achter ons laten en inzien dat bevallen een medische gebeurtenis is? Dus niet meer in de thuissituatie maar in een gespecialiseerde omgeving zodat er ook na complicaties een zorgeloos leven kan beginnen. En dat we dan bereid zijn om hier een half uur voor te reizen zodat er voldoende specialismen klaar staan? Ik durf zelfs zo ver te gaan dat bevallingen planbaar gaan worden in de toekomst. Mijn vrouw en ik hebben het gedaan en het is ons goed bevallen!

Wat wil ik hier mee zeggen?
Mijn verwachting van het regionaal overleg over de ziekenhuiszorg is dat het niet gaat om wat een gemeente of actiegroep binnenhaalt. Ook niet dat we vasthouden aan het concept ziekenhuis zoals we dat nu kennen. Durf te dromen maar wees ook realistisch over het gedrag van mensen en technologische ontwikkelingen. We gaan de huidige problemen niet oplossen door op dezelfde manier te blijven denken als waardoor deze problemen zijn veroorzaakt, aldus Einstein. Die Ford en Einstein zijn al een tijdje dood, zo vernieuwend is bovenstaande visie dus niet. Met een beetje lef, open blik en een goede wil om samen te werken komt het goed met de zorg in onze regio!

juli 2018, Bert Moormann

bert.moormann@ziggo.nl