Bovenstaande tekst stond op een koperen bord dat vroeger bij ons thuis boven de kachel hing. Ik heb geen idee wat mijn ouders er mee wilden zeggen. Zo waren nooit zo van de spreekwoorden en van de gezegdes. Wel had m’n vader een volkstuin waar we wekenlang bonen van aten. En aardappels uiteraard. Tot diep in het voorjaar na de oogst. Maar ook sla, uien, prei, wortelen, peulen, spruiten en allerlei koolsoorten. Dat was de gewoonte in Zuidoost Drenthe, onze ouders en voorouders kregen het van huis uit mee.

Vaak werden er ook nog varkens of runderen gehouden bij het huis. Ik erfde een complete slagersuitrusting van mijn vader die hij had gebruikt bij huisslachtingen van dieren die mensen thuis hielden.

Een boer postte op Insta dat hij bieten zaaide en aardappels pootte op de vers aangeharkte akkers. Aardappels en suikerbieten voor behanglijm, bewerkt eten, zoute sausen of voor frisdrank en snacks ging er door m’n hoofd. Ik reageerde op de post met de vraag waarom hij geen groenten kweekte zoals mijn vader vroeger deed. Gewassen die, vers van het land, op ons bord belanden. Ik voegde toe dat ik had verwacht dat hij meer graan zou verbouwen nu de aanvoer uit Oekraïne in gevaar dreigde te komen.

‘Nee’, antwoordde de boer, ‘zo werkt het niet. We hebben contracten met fabrieken en leven die na.’ En dat van die aardappels en suikerbieten behoefde ook nuance volgens hem. Dat geloof ik wel, ik ben uiteraard slechts consument, stadsmens en toeschouwer.

Boeren klagen al jaren over de macht van de fabrikanten en de supermarkten. Deze bedrijven garanderen een zeker inkomen maar maken de dienst uit. Ook de producenten van de zaden en van het pootgoed mogen we niet vergeten. Ze hebben ons voedsel gepatenteerd en daardoor een monopolie in de voedselketen. Gevolgen hiervan zijn beperkte beschikbaarheid en hoge prijzen.

Ondertussen had ik van een andere boer gehoord dat de graanprijzen waren verdubbeld; van €150 per ton naar zo’n €300 per ton. Zekerheid en gemak heeft z’n prijs. Hoe zit het met de boerenslimheid en de koopmansgeest van onze boeren? Zijn ze ondernemer of zijn ze zakelijk en privé de fuiken van hun bank ingelokt en daardoor vast komen te zitten?

Onze boeren behoren tot de beste van de wereld. Elk jaar leveren ze topkwaliteit met hoge opbrengsten. De gronden onder hun handen behoren tot de vruchtbaarste van de wereld. Goed toegankelijk gemaakt door een wegennet dat we met elkaar hebben betaald. Waarom verbouwen ze dan met al het vakmanschap, de geavanceerde machines en de hoogontwikkelde kennis gewassen die te weinig opleveren en amper bijdragen aan onze gezondheid?

Hetzelfde geldt voor onze varkens, en veeboeren. Waarom houden we op onze schaarse gronden, in ons overbevolkt land, dieren die worden verkocht aan andere landen? Exporteer de kennis zodat deze landen het zelf kunnen. Investeer in duurzame zuivel, en vleesproductie in eigen land. Minder is meer in dit geval. Minder vaak, met meer smaak consumeren; meer levenskwaliteit voor mens en dier.

Vandaag is het stikstof dat veel boeren de kop kost. Maar is het wel zo bedreigend voor de boeren? Deze wetgeving betekent niet het einde van de boer. Het is een unieke kans om anders te gaan boeren. Boeren hebben de kans om zichzelf opnieuw uit te vinden. Om weer dichter bij de consument en de natuur te komen.

Laat de boeren doen wat onze voorouders deden. Eten verbouwen en beesten opvoeden die zonder al te veel tussenstops op ons bord terechtkomen. Niet via fabrieken, buitenlandse omwegen of uit pakjes. Gewoon zo van het land. Het is lekkerder en voedzamer dan al die perfect gevormde modelgroenten uit de supermarkt.

Want, heeft iemand zich wel eens afgevraagd of de groenten uit de supermarkt de vitaminen, vezels, mineralen en andere ingrediënten bevatten die we ze toedichten? Gekweekt op substraten, gevoed met sondevoeding en belicht door kunstlicht zorgt voor een mooi uiterlijk en efficiënte productie. Maar smaakt en voedt het nog een beetje?

Doe mij maar groenten van de volle, vette vaderlandse grond. Want dat proef je. Te duur zeg je? Dat hoeft niet. Haal ten eerste een aantal schakels tussen boer en bord ertussen uit. Dat scheelt al behoorlijk wat geld. Verdeel vervolgens de landbouwsubsidies eerlijk tussen boer en consument. Voor de consument in de vorm van lagere btw, lagere inkomstenbelasting of hogere uitkeringen. Voor de boer in de vorm van inkomens zekerheid. Eerlijk zullen we delen.

Wie zaait zal oogsten, behalve als je doet wat je deed. Dan krijg je wat je kreeg. Dan sta je straks als boer met lege handen en wij met een lege maag. De boer is dood, lang leve de boer!